Advocaten Reuzegommers: "Rechtvaardig arrest"

De Berliner Anwaltsverein organiseert al meer dan 20 jaar een conferentie waarop ze afgevaardigden van internationale advocaten- en balieverenigingen uitnodigen om gemeenschappelijke kwesties met betrekking tot de advocatuur te bespreken. Vorig jaar vond  de 21^e conferentie plaats en was het thema Die Anwaltschaft als Verteidigerin der Verfassungsgerichtsbarkeit (advocaten als verdedigers van Grondwettelijke rechtspraak). Ik had de eer om de Gentse balie daar te mogen vertegenwoordigen.

In welke mate vormt de rechtspraak van een Grondwettelijk Hof de democratische rechtsstaat. Of kan die rechtspraak ook een bedreiging vormen?

Uitermate boeiend om de antwoorden hierop vanuit verschillende landen te vernemen. Rechters in een Grondwettelijk Hof worden meestal – zoals  in België – “politiek” benoemd. Op die manier tracht men democratisch gedragen rechtspraak te bekomen. Wat nu met de opkomt van extreem linkse of rechtse partijen?

Op welke democratische manier ga je extreme partijen die hoog scoren bij de verkiezingen het recht kunnen (blijven) ontzeggen om deel te nemen aan de benoeming van rechters in het Grondwettelijk Hof? Hét antwoord daarop werd niet gevonden maar het debat was in ieder geval verrijkend en het is iets waar we moeten blijven over nadenken. Dit debat te hebben mogen voeren Unter den Linden met zicht op de Brandenburger Tor was een voorrecht.

Volgens Joris Van Cauter evolueren we naar een maatschappij waarin euthanasie een middel wordt tegen ontsporende gezondheiszorg- en vergrijzingskosten. Iedere serieuze ethische discussie ontbreekt.

De vraag naar crisishulp bij jongeren is de afgelopen vijf jaar met 40 procent toegenomen. Twee derde van die hulpvragen blijft onbeantwoord omdat er een tekort is aan plaatsen en personeel. De wachttijd voor jongeren die hulp vragen bij een centrum voor geestelijke gezondheidszorg loopt op tot 7 maanden. de wachttermijn voor euthanasie wegens psychisch lijden is 1 maand. Zelfs Etienne Vermeersch, de geestelijke vader van de euthanasiewet, vond dat een te korte termijn.

In praatprogramma's zie je geen artsen,  psychiaters of psychologen die getuigen over hoe een psychisch kwetsbaar iemand snel werd geholpen en terug zin in het leven heeft gekregen. In populaire kranten of tijdschriften lees je daar evenmin over. Die verhalen bestaan nochtans. Het zijn heldenverhalen die zich in alle stilte en anonimiteit afspelen.

De voorbije week stonden de Vlaamse media bol van de moedige beslissing die een bekend acteur had genomen om te sterven door middel van euthanasie wegens ondraagelijk psychisch lijden. Er wordt uitvoerig verslag gedaan van zijn laatste ontbijt, de berichtjes die zijn collega's van hem nog ontvingen net nadat hij was gestorven. Een goede vriendin getuigt dat ze nooit heeft geprobeerd hem op andere gedachten te brengen. Het afscheidsfilmpje dat iedereen nu online kan zien, is volgens een medisch ethicus het bewijs dat het allemaal goed is verlopen. Terzelfdertijd lazen we over de eerste 'klant' van de zelfdodingscapsule in Zwitserland. De uitvinder ervan krijgt uitgebreid een portret in deze krant onder de titel: "Waarom mensen dood willen? Dat kan me niet schelen."

De dood is lelijk

De rode draad doorheen al die verhalen is de esthetisering van de zelfgekozen dood. Alsof de dood iets moois is. Terwijl de dood lelijk is, op een primair dierlijk niveau. Een drama voor de overlevende vader, moeder, broer of zus. De zelfgekozen dood om welke reden ook, is de ultieme vorm van vrijheid en zelfbeschikking. En daar moeten we kennelijk alsmaar verder in gaan. We zijn gestart bij euthanasie wegens ondraaglijk fysiek lijden, zijn intussen bij euthanasie wegens ondraaglijk psychisch lijden en we zijn op weg naar euthanasie bij wilsonbekwaamheid, bij voltooid leven. En nu is er dus ook: hulp bij zelfdoding.

Begin deze eeuw vormde euthanasie een strikte uitzondering op het absolute verbod een ander te doden. Vandaag wordt het beschouwd als een recht en een medische behandelingsoptie die evenwaardig is aan andere opties. De wettelijke vereiste dat het moet gaan om "psychisch lijden dat niet gelenigd kan worden" wordt hoe langer hoe meer opgerekt. We gaan van principieel strafbaar, tenzij... naar principieel niet strafbaar, tenzij... Tussen droom en daad liefst zo weinig mogelijk wetten en praktische bezwaren. Er lijkt maar één weg te zijn die we uit kunnen en moeten. Dat biedt dan meteen ook een oplossing voor het zelfmoordprobleem. Albert Camus noemde dat in de De mythe van Sisyphus het enige serieuze filosofische probleem. Hij pleitte er niettemin voor om het leven - in zijn ogen in essentie zinloos - gepassioneerd te omhelzen. Pleidooien daarvoor hoor je niet meer, tenzij misschien bij een of andere oude man uit het Vaticaan, maar wie luistert nog naar hem? Iedere serieuze ethische discussie ontbreekt vandaag.

Ethische grenzen

Het is een schrikbarende evolutie waarin Nederland vooropliep. Het is ook daar dat de eerste tegenwind vandaan komt. Verschillende Nederlandse artsen en (kinder)psychiaters schreven recent het Openbaar Ministerie aan om de evolutie aan te kaarten dat de dood een behandeloptie is geworden. Ze wijzen op wat er kan gebeuren als je zo ongebreideld de moed prijst van wie kiest voor euthanasie wegens psychisch lijden. Als dat gepaard gaat met een slecht functionerende zorgverlening, dan wordt voor ernstig zieke, kwetsbare psychiatrische patiënten euthanasie een aantrekkelijkere behandeloptie dan een intensieve behandeling waarop je langer moet wachten. Ook voor naasten van iemand met een doodswens wordt het moeilijker om de moed erin te hoduen en verder steun te bieden als voordelen van euthanasie wegens psychisch lijden veelvuldig publiekelijk benadrukt worden. Het kan er zelfs toe leiden dat met hun moed ook de levenslijn breekt. In het ergste geval gaat de omgeving van iemand die psychisch lijdt impliciet druk uitoefenen om misschien toch maar een euthanasietraject te gaan bewandelen.

Er voltrekt zich een dystopische ontwikkeling naar een maatschappij waarin euthanasie een middel wordt tegen ontsporende gezondheidszorg- en vergrijzingskosten. In Nederland beginnen artsen zich vragen te stellen bij de ethische en medische grenzen die worden overschreden door euthanasie bij psychisch lijden onderdeel te maken van reguliere zorgaanbod. In Vlaanderen werken we er de wachtlijsten mee weg. En de begroting komt in evenwicht. Geen leed meer en iedereen gelukkig.

Artikel uit De Standaard, 27 september 2024

© nyt

Het kort geding dat voormalig Gents procureur Johan Sabbe had aangespannen tegen de Belgische staat in verband met zijn veroordeling uit 2021 voor grensoverschrijdend gedrag en aanranding, wordt woensdag niet behandeld door de Brusselse rechtbank van eerste aanleg. Het kort geding is zonder voorwerp geworden en zal geschrapt worden nu het Mechelse parket toch aan de slag wil met het dossier dat opgestart was na een klacht van Sabbe zelf. Dat bevestigt de advocaat van de voormalige magistraat.

Sabbe werd eind juni 2020 op non-actief gezet nadat er een onderzoek tegen hem was gestart. Een vrouw die als chauffeur voor de magistraat had gewerkt, beschuldigde hem van ongewenst seksueel gedrag op het werk. Sabbe ontkende dat hij zijn vrouwelijke chauffeur had betast in het kruis en aan de borsten, en zei dat het sturen van expliciete berichten en een foto in zijn onderbroek onderdeel was van een aantrekkingsspel tussen twee volwassenen. 

Het Gentse hof van beroep achtte zowel de aanranding van de eerbaarheid als het ongewenst seksueel gedrag op het werk bewezen, en veroordeelde Sabbe tot vier maanden cel met uitstel. De verdediging ging tegen die veroordeling in Cassatie maar kreeg daar ongelijk. 

Sabbe liet echter verder onderzoek uitvoeren, door een forensisch bureau en een Mechelse onderzoeksrechter, naar de berichten die hij met het slachtoffer uitwisselde en de berichten die zij met een vriendin uitwisselde. Die zouden volgens de voormalig procureur aantonen dat er van ongewenst seksueel gedrag geen sprake was. Ook zou uit de berichten gebleken zijn dat het onderzoek niet onafhankelijk en onpartijdig gebeurde. 

LEES OOK. Oud-procureur Johan Sabbe dient klacht in tegen voormalige chauffeur: “Ze maakte een monster van mij, maar haar berichten tonen het tegendeel”

Dat gerechtelijk onderzoek is intussen afgerond en het dossier werd overgemaakt aan het Mechelse parket voor eindvordering, maar in een brief aan Sabbe zou het parket eind april laten weten hebben dat het van plan was om het dossier pas voor de raadkamer te brengen nadat dat verjaard is. Volgens het parket zou het immers gaan om een drukpersmisdrijf dat enkel door een hof van assisen kan worden behandeld, maar daarvoor zou de zaak niet zwaar genoeg wegen.

Sabbe stapte daarop naar de kortgedingrechter in Brussel om het openbaar ministerie te dwingen het dossier toch voor de raadkamer te brengen. Daar zou het dossier woensdag behandeld worden, maar die zitting gaat uiteindelijk niet door.

“Het Mechelse parket heeft blijkbaar zijn fout ingezien en ons laten weten dat het dossier toch voor de raadkamer zal gebracht worden, vermoedelijk in juli”, zegt meester Van Cauter. “Het parket neemt weliswaar geen standpunt in over de aan- of afwezigheid van eventuele aanwijzingen van schuld, en een eventuele doorverwijzing, maar meent dat het dossier naar een andere onderzoeksrechter in een ander arrondissement moet overgeheveld worden. Het lijkt er sterk op dat niemand deze hete aardappel op zijn bord wil krijgen en iedereen die zo snel mogelijk aan iemand anders wil doorspelen.”

Artikel uit Het Nieuwsblad, 25 juni 2024

Foto: © Frederiek Vande Velde